Người Dao ở Phìn Hồ khấm khá nhờ cây chè

Nằm ở xã đặc biệt khó khăn, nhưng hơn 70 hộ người Dao sống ở bản Phìn Hồ (xã Thông Nguyên, huyện vùng cao Hoàng Su Phì) đã hơn 40 năm nay không thiếu đói lương thực. Người Dao ở đây giỏi canh tác trên các cây ruộng bậc thang, lại khéo thâm canh nên năm nào cũng có đủ lương thực ăn. Nhưng trở nên bản giàu có thì mới gần 10 năm trở lại đây và chính là nhờ cây chè.

Người Dao ở Phìn Hồ là chủ sở hữu của trên 120 ha cây chè Shan tuyết cổ thụ có tuổi đời từ 50 năm đến hơn 150 năm được nhiều thế hệ trước để lại. Những năm trước đây chè được người Dao hái, chế biến thành chè xanh xô, chè vàng, chè lam rồi đem ra huyện Bắc Quang bán cho người dưới xuôi lên buôn chè, cho ngựa thồ qua biên giới sang Trung Quốc bán lấy tiền mua đồ trang sức. Ngoài ra họ đem chè đi đổi lấy lương thực, thực phẩm, vải vóc với người các dân tộc khác trong vùng không trồng được chè.

Gần 20 năm nay, giá chè lên xuống thất thường, có năm chè thu hái, chế biến không có người mua nên có một số hộ trong vùng chè ở huyện Hoàng Su Phì đã chặt bỏ cây chè để lấy đất trồng lương thực. Nhưng người Dao ở Phìn Hồ vẫn thủy chung với cây chè do thế hệ trước để lại, không những thế nhiều hộ còn khai phá thêm đất trồng thêm cây chè. Sự gắn bó của người Dao ở Phìn Hồ với cây chè đã đưa họ trở nên khá giả và nhiều hộ đã trở thành giàu. Năm 2008 cả bản mới chế biến được hơn 10 tấn chè búp khô, với giá bán đạt từ 45.000 đến 50.000 đồng/kg và thu nhập bình quân lao đồng đươc từ 1 triệu đến 1,2 triệu đồng/tháng. Với giá bán chè ấy đã làm thỏa mãn những người trồng và chế biến chè trong vùng chè của huyện. Nhưng người Dao ở Phìn Hồ vẫn chưa vừa lòng vì cây chè của họ cho nguyên liệu họ tốt mà chè họ làm ra chưa được thị trường tiêu thụ mạnh. Nguyên nhân đã được người Dao tìm ra đó là họ chưa có kỹ thuật để làm ra sản phẩm đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng, phương tiện để chế biến chè thô xơ, thủ công, nhỏ lẻ…Và để có sản phẩm chè đạt chất lượng cao, được thị trường chấp nhận, người Dao ở Phìn Hồ đã họp nhau lại thành hợp tác xã sản xuất, kinh doanh chè.

Có Hợp tác xã (HTX) người Dao ở Phìn Hồ đã đầu tư 750 triệu đồng lắp đạt một dây chuyền chế biến chè tại trung tâm bản và mua 20 máy chế biến chè mi ni cho các hộ ở xa trung tâm bản. Để mọi người đều biết chế biến chè ngon, HTX đã mời thầy ở Trường Dạy nghề của tỉnh về mở 2 lớp cho xã viên học kỹ thuật thu hái chè, chế biến các loại chè theo tiêu chuẩn... Ngoài ra HTX còn cử người có trình độ đi tham quan, học bí quyết để chế biến chè ngon ở các tỉnh như Thái Nguyên, Yên Bái…Năm 2009, người Dao ở Phìn Hồ đã cho ra nhiều sản phẩm chè: chè xanh, chè nhúng, chè vàng… đạt chất lượng cao. Sản phẩm chè Phìn Hồ đa có mặt ở thị trường và được người tiêu dùng chấp nhận chấp nhận. Ngay trong năm nay, HTX sản xuất, kinh doanh chè Phìn Hồ đã làm ra được hơn 20 tấn chè khô, với giá bán bình quân ngay tại bản là 70.000 đồng/kg. Có thời điểm giá bán lên đến 100.000 đến 150.000/kg. Theo đó thu nhập người lao động đạt từ 2,5 đến 3 triệu đồng/tháng. Hiện nay, chè Phìn Hồ có đại lý tiêu thụ, tiếp thị tại các tỉnh Phú Thọ, Tuyên Quang, Lạng sơn, Hà nội, Hải Phòng… và cả Thái Nguyên nơi có tiếng chè ngon.

Ngày nay, người Dao ở Phìn Hồ đã không còn lo thiếu cái ăn mà họ đã, đang vươn tới khá giả và trở nên giàu có chủ yếu là nhờ ở cây chè. Song người Dao ở đây còn biết tận dụng tiềm năng đất rừng trồng thêm cây thảo quả, phát triển chăn nuôi tăng thu nhập bền vững. Hiện cả bản có hơn 30 hộ có thu nhập bình quân mỗi năm trên 200 triệu đồng, còn các hộ còn lại đều có thu trên 100 triệu đồng. Bản Phìn Hồ đang là điểm sáng của nông thôn mới ở vùng cao Hà Giang./.